Kinderen die nood hebben aan psychische hulp moeten vaak maanden tot zelfs jaren wachten op gespecialiseerde hulp. Bijna de helft van die kinderen staat ook op één of meer wachtlijsten. Bij volwassenen hulpvragers staat één op de zes op één op meer wachtlijsten. Dat blijkt uit een onderzoek naar de wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg. "De wachttijden zijn op een "onaanvaardbaar hoog niveau beland", zegt Frieda Matthys, voorzitter van de Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheidszorg.
Wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg zijn een bekend probleem. Mensen moeten vaak erg lang wachten op de juiste gespecialiseerde hulp. De Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheidszorg en de Leerstoel Public Mental Health (U Antwerpen) hebben nu voor het eerst de wachttijden in kaart gebracht. Dat gebeurde via een online-bevraging bij 1.600 mensen die zelf psychische hulp zochten of hulp zochten voor hun kind.
Uit de bevraging blijkt dat de nood vooral erg hoog is bij kinderen en jongeren. Zo staat ongeveer de helft van de betrokken kinderen (44,6 procent) op één of meer wachtlijsten. Bij volwassenen is dat 15,9 procent of één op de zes.
De wachttijden voor kinderen en jongeren zijn ook langer dan bij volwassenen. Die kunnen soms fors oplopen, vooral voor kinderen met een (vermoedelijke) ontwikkelingsstoornis (bv. autisme, ADHD,...). Zo moet een kwart van de kinderen bijvoorbeeld langer dan een jaar wachten bij de centra voor ontwikkelingsstoornissen (COS). Erger nog is het bij de thuisbegeleidingsdiensten voor autisme. Daar moet de helft van de kinderen langer dan een jaar wachten. In 15 procent van de gevallen loopt de wachttijd op tot meer dan twee jaar.
Die lange wachttijden zijn om meer dan één reden een probleem. De helft van de bevraagden geeft aan dat de klachten erger worden in die wachtperiode. "De klachten kunnen escaleren tijdens de wachtperiode, wat kan leiden tot acute situaties die hadden vermeden kunnen worden. Suïcidegedachten en -pogingen werden regelmatig vermeld in deze context", staat te lezen in het rapport.
Hier en daar zit er ook een lichtpuntje in de resultaten. Zo blijkt bijvoorbeeld dat volwassenen in acute situaties of crisissituaties relatief snel terecht kunnen in een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), een psychiatrische crisisdienst of bij een mobiel crisisteam. Negen op de tien kunnen binnen de maand geholpen worden, waarvan een groot deel binnen de week.
Maar ook daar is er helaas een keerzijde. De resultaten zijn een pak minder rooskleurig voor kinderen. Waar zes op de tien volwassenen nog binnen de week geholpen kunnen worden door een mobiel crisisteam, is dat bij de kinderen maar drie op de tien.
De Staten-Generaal voor de Geestelijke Gezondheidszorg gebruikt de bevraging om opnieuw aan de alarmbel te trekken. "De wachttijden zijn op een onaanvaardbaar hoog niveau beland", zegt Frieda Matthys, voorzitter van de Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheidszorg. "Het is tijd om werk te maken van een betaalbare geestelijke gezondheidszorg, met extra aandacht voor de zorg voor kinderen", aldus Matthys.
De onderzoekers dringen aan op meer capaciteit en middelen voor de eerste- en tweedelijnszorg met onder meer een uitgebreidere terugbetaling van hulp door zelfstandige psychologen. Daarnaast vragen ze overbruggende ondersteuning voor wie wacht op hulp en een soort centraal aanmeldingssysteem waar mensen met een zorgvraag terecht kunnen en wegwijs worden gemaakt in het aanbod.
De onderzoekers vragen ook een structurele monitoring en opvolging van de wachttijden. Ze verwijzen naar Nederland, waar de wachttijden ieder kwartaal worden opgevolgd.
